Yay malzemesi olarak kullanılacak çeliklerde istenilen özellikler, yeterli yük dayanımı, iyi esneklik, kırılmaya karşı sınırsız emniyet şeklinde tariflenebilir. Bu özellikler ancak uygun çelik seçimi ve ısıl işlem ile mümkün olabilir. Yük dayanımının artırılması ile malzemenin sünekliğini kaybetmemesi esastır.
Esnek parçaların üretimi hususunda dikkat edilmesi gereken önemli hususlardan biri, parçaların kaynak edilmesinin sakıncasıdır. Bunlara ek olarak; yüzey çentik etkisi, ısıl işlemden kaynaklanabilecek iç çatlaklar, yüzeyde oluşan ve malzemenin homojen sertliğini bozar etkideki dekarbürasyon gibi olaylar, kırılma etkisini artıran sebepler olarak belirtilebilir. Ayrıca, yüzey pürüzlülüğünün hassasiyeti, termokimyasal sertleştirme (nitrürasyon), kumlama gibi işlemler kırılma tehlikesini azaltıcı işlemler olarak söylenebilir.
Çelik malzemeye şekil verme işlemi oda sıcaklığında gerçekleşirse, yüksek oranda eğilme gerilmeleri meydana gelir ki, bu durum üretilen parçanın esnekliğini düşürür. Bu sebeple şekil verilmiş parçaların düşük sıcaklıklarda tavlanması uygun olur.
YAY ÇELİKLERİ VE BİLEŞİMLERİ | ||||||||||
Malz. No. | DIN | SAE / AISI | C | Si | Mn | Pmax | Smax | Cr | Mo | Nmax |
1.0900 | 38 Si 6 | – | 0.35-0.42 | 1.40-1.60 | 0.50-0.80 | 0.050 | 0.050 | – | – | 0.007 |
1.0902 | 46 Si 7 | – | 0.42-0.50 | 1.50-1.80 | 0.50-0.80 | 0.050 | 0.050 | – | – | 0.007 |
1.0903 | 51 Si 7 | – | 0.47-0.55 | 1.50-1.80 | 0.50-0.80 | 0.045 | 0.045 | – | – | 0.007 |
1.0904 | 55 Si 7 | 9255 | 0.52-0.60 | 1.50-1.80 | 0.70-1.00 | 0.045 | 0.045 | – | – | – |
1.0906 | 65 Si 7 | – | 0.60-0.68 | 1.50-1.80 | 0.70-1.00 | 0.050 | 0.050 | – | – | 0.007 |
1.0908 | 60 SiMn 5 | – | 0.55-0.65 | 1.00-1.30 | 0.90-1.10 | 0.050 | 0.050 | – | – | 0.007 |
1.0961 | 60 SiCr 7 | 9262 | 0.55-0.65 | 1.50-1.80 | 0.70-1.00 | 0.045 | 0.045 | 0.20-0.40 | – | 0.007 |
1.0970 | 38 Si 7 | – | 0.35-0.42 | 0.15-035 | 0.50-0.80 | 0.045 | 0.045 | – | – | 0.007 |
1.1231 | Ck 67 | 1070 | 0.65-0.72 | 0.15-0.35 | 0.60-0.90 | 0.035 | 0.035 | – | – | – |
1.1248 | Ck 75 | 1075 | 0.70-0.80 | 0.15-0.35 | 0.60-0.80 | 0.035 | 0.035 | – | – | – |
1.1269 | Ck 85 | 1086 | 0.80-0.90 | 1.50-1.80 | 0.45-0.65 | 0.035 | 0.035 | – | – | – |
1.1274 | Ck 101 | 1095 | 0.95-1.05 | 0.15-0.35 | 0.40-0.60 | 0.035 | 0.035 | – | – | – |
1.5028 | 65 Si 7 | – | 0.60-0.70 | 1.50-1.80 | 0.70-1.00 | 0.035 | 0.035 | – | – | – |
1.5029 | 71 Si 7 | – | 0.68-0.75 | 1.50-1.80 | 0.60-0.80 | 0.035 | 0.035 | – | – | – |
1.5225 | 51 MnV 7 | – | 0.48-0.55 | 0.15-0.35 | 1.60-1.90 | 0.035 | 0.035 | – | – | – |
1.7103 | 67 SiCr 5 | – | 0.62-0.72 | 1.20-1.40 | 0.40-0.60 | 0.035 | 0.035 | 0.40-0.60 | – | – |
1.7138 | 52 MnCrB 3 | 50B50 | 0.48-0.55 | 0.15-0.35 | 0.75-1.00 | 0.035 | 0.035 | 0.40-0.60 | B 0.0005 | |
1.7176 | 55 Cr 3 | 5155 | 0.52-0.59 | 0.15-0.40 | 0.70-1.00 | 0.035 | 0.035 | 0.60-0.90 | – | – |
1.7701 | 51 CrMoV 7 | – | 0.48-0.56 | 0.15-0.40 | 0.70-1.00 | 0.035 | 0.035 | 0.90-1.20 | 0.15-0.25 | – |
1.8159 | 50 CrV 4 | 6150 | 0.47-0.55 | 0.00-0.40 | 0.70-1.00 | 0.035 | 0.035 | 0.90-1.20 | – | – |
1.8161 | 58 CrV 4 | – | 0.55-0.62 | 0.15-0.40 | 0.70-1.00 | 0.035 | 0.035 | 0.90-1.20 | – | – |
YAY ÇELİKLERİ İÇİN MEKANİK ÖZELLİKLER | |||||
Malz. No. | DIN | SAE / AISI | AKMA SINIRI | ÇEKME DAYANIMI | KOPMA UZAMASI |
( N/mm2 ) | ( N/mm2 ) | ( % ) | |||
1.0900 | 38 Si 6 | – | 1030 | 1180-1370 | 6 |
1.0902 | 46 Si 7 | – | 1080 | 1275-1470 | 6 |
1.0903 | 51 Si 7 | – | 1130 | 1320-1570 | 6 |
1.0904 | 55 Si 7 | 9255 | 1080 | 1275-1470 | 6 |
1.0906 | 65 Si 7 | – | 1080 | 1275-1470 | 6 |
1.0908 | 60 SiMn 5 | – | 1030 | 1320-1520 | 6 |
1.0961 | 60 SiCr 7 | 9262 | 1130 | 1320-1570 | 6 |
1.0970 | 38 Si 7 | – | 1030 | 1180-1370 | 6 |
1.7103 | 67 SiCr 5 | – | 1320 | 1470-1670 | 6 |
1.7176 | 55 Cr 3 | 5155 | 1180 | 1370-1620 | 6 |
1.7701 | 51 CrMoV 7 | – | 1180 | 1370-1670 | 6 |
1.8159 | 50 CrV 4 | 6150 | 1180 | 1370-1620 | 6 |
1.8161 | 58 CrV 4 | – | 1320 | 1470-1670 | 6 |
YAY ÇELİKLERİNDE ISIL İŞLEM | ||||||||||
Malz. No. | DIN | SAE / AISI | Dövme Sıcaklığı ( °C ) | Sıcak Şekil Verme Sıcaklığı( °C ) | Normal Tavlama Sıcaklığı ( °C ) | Yumuşak Tavlama Sıcaklığı ( °C ) | Ani Soğutma ile Sertleştirme | Meneviş Sıcaklığı | ||
( °C ) | su | yağ | ||||||||
1.0900 | 38 Si 6 | – | 1050-850 | 900-800 | 850-880 | 640-680 | 830-860 | * | – | 350-550 |
1.0902 | 46 Si 7 | – | 1100-850 | 900-830 | 850-880 | 640-680 | 830-860 | * | – | 430-500 |
1.0903 | 51 Si 7 | – | 1050-850 | 900-820 | 850-880 | 640-680 | 830-860 | * | – | 350-550 |
1.0904 | 55 Si 7 | 9255 | 1050-850 | 900-830 | 850-880 | 640-680 | 830-860 | + | * | 430-500 |
1.0906 | 65 Si 7 | – | 1050-851 | 900-830 | 850-880 | 640-680 | 830-860 | – | * | 430-500 |
1.0908 | 60 SiMn 5 | – | 1100-851 | 900-830 | 850-880 | 640-680 | 830-860 | – | * | 400-550 |
1.0961 | 60 SiCr 7 | 9262 | 1050-850 | 900-830 | 850-880 | 640-680 | 830-860 | – | * | 350-550 |
1.0970 | 38 Si 7 | – | 1050-850 | 900-830 | 850-880 | 640-680 | 830-860 | * | – | 350-550 |
1.1231 | Ck 67 | 1070 | – | – | – | 650-690 | 815-845 | – | * | 300-500 |
1.1248 | Ck 75 | 1075 | – | – | – | 650-690 | 810-840 | – | * | 300-500 |
1.1269 | Ck 85 | 1086 | – | – | – | 650-690 | 800-830 | – | * | 300-500 |
1.1274 | Ck 101 | 1095 | 1050-850 | 880-800 | 800-830 | 640-680 | 830-860 | – | * | 430-500 |
1.5028 | 65 Si 7 | – | 1050-853 | 900-830 | 830-860 | 640-680 | 830-860 | – | * | 470-540 |
1.5029 | 71 Si 7 | – | 1100-853 | 900-820 | 850-880 | 640-680 | 830-860 | – | * | 430-500 |
1.5225 | 51 MnV 7 | – | 1050-850 | 880-800 | 830-860 | 640-680 | 830-860 | – | * | 430-500 |
1.7103 | 67 SiCr 5 | – | 1050-850 | 900-820 | 850-880 | 640-680 | 830-860 | – | * | 430-500 |
1.7138 | 52 MnCrB 3 | 50B50 | 1050-854 | 900-800 | 850-880 | 640-680 | 830-860 | – | * | 350-550 |
1.7176 | 55 Cr 3 | 5155 | 1100-854 | 900-800 | 850-880 | 640-680 | 830-860 | – | * | 350-550 |
1.7701 | 51 CrMoV 7 | – | 1050-850 | 920-830 | 850-880 | 640-680 | 830-860 | – | * | 350-550 |
1.8159 | 50 CrV 4 | 6150 | 1050-850 | 920-820 | 850-880 | 640-680 | 830-860 | – | * | 350-550 |
1.8161 | 58 CrV 4 | – | 1050-855 | 920-830 | 850-880 | 640-680 | 830-860 | – | * | 350-550 |